Uzależnienia i emocje są ze sobą ściśle związane i wzajemnie oddziałują na siebie. To pewnego rodzaju błędne koło. Osoby uzależnione sięgają po używki kierując się chęcią uregulowania emocji: ucieczki od problemów, nieprzyjemnych doświadczeń, a czasem także wzmocnienia radości i ekscytacji. Przez chwilę czują się lepiej, po czym pojawia się poczucie winy, bezradności, pustki. To ponownie powoduje chęć sięgnięcia po używkę, by ukoić ten stan. Sygnał alarmowy powinien pojawić się już w momencie, gdy używka stosowana jest coraz częściej w celu wpływania na emocje.
Czym jest nałogowe regulowanie emocji?
Uzależnienia są konsekwencją najróżniejszych emocji, głównie negatywnych. Prowadzi do nich nieradzenie sobie ze smutkiem, złością, lękami, a w obecnych czasach coraz częściej ze stresem. Są to próby ucieczki od trudności życia codziennego, problemów w pracy czy w związku. Wynikają z chęci poczucia ulgi, odprężenia, złagodzenia stanów napięcia, bólu i cierpienia. Spożywanie środków odurzających może także być związane z problemami osób nieśmiałych, niepewnych siebie, którzy czują się odrzuceni. Próbują oni w ten sposób dodać sobie odwagi, chcą stać się zauważeni, zyskać znajomości. Zachowania te określa się jako mechanizm nałogowego regulowania emocji.
Jak to działa?
Przyczyną jest przykry stan emocjonalny, przy jednoczesnej obniżonej odporności na cierpienie. Następnie pojawia się przekonanie o nieumiejętności poradzenia sobie z nim oraz oczekiwanie, że sięgnięcie po używkę przyniesie ulgę. Aktywizuje to pragnienie, a na późniejszym etapie nawet przymus spożycia substancji, aż w końcu zachowanie to staje się regularne. Wspomnienia związane z przyjemnym uczuciem bezpośrednio po zażyciu substancji, nakręcają spiralę nałogowego regulowania emocji. Wizja poprawy komfortu psychicznego bez wysiłku, a jedynie za pomocą używek staje się bardzo kusząca.
Rodzaje uzależnień, a emocje
Alkohol jest powszechnie dostępnym i najczęściej wybieranym ze środków odurzających. Spożywany jest w wielu sytuacjach społecznych – na imprezach okolicznościowych i spotkaniach towarzyskich. Można odnieść wrażenie, iż panuje na niego ogólne przyzwolenie. Powinien być jednak spożywany okazjonalnie, tymczasem sięgamy po niego z różnych powodów, także na co dzień. Najgorzej, jeśli lampka wina czy szklanka whiskey po każdym cięższym dniu w pracy zaczyna być traktowana jako antidotum na problemy i stłumienie emocji. Problemy emocjonalne nie są jednak związane jedynie z uzależnieniami od substancji odurzających takich jak: alkohol, narkotyki i leki. To także szereg innych nałogów i destrukcyjnych zachowań, o których istnieniu mogliśmy nawet nie wiedzieć. Są to uzależnienia behawioralne takie jak: uzależnienie od hazardu, gier komputerowych, zakupów, kompulsywnych kontaktów seksualnych, objadania się, okaleczania ciała i wiele innych. Mają one bardzo silny związek z emocjami i napięciami, których rozładowanie wydaje się możliwe jedynie poprzez choćby chwilowe wykonywanie danej czynności.
Jak radzić sobie z emocjami?
Z punktu widzenia profilaktyki uzależnień behawioralnych niezwykle istotne jest zwiększenie świadomości i nauczanie już w młodym wieku metod radzenia sobie z negatywnymi emocjami i stresem. Problemy z emocjami niestety często mają swój początek w dzieciństwie lub są genetyczne. Nie należy tłumić emocji. Ukrywanie emocji jest głównie powodowane lękiem i wstydem przed ich ujawnieniem. W radzeniu sobie ze smutkiem czy lękiem, ważne jest informowanie o nich, co powoduje zmniejszenie natężenia tych emocji. Czasem problem wydaje się niemożliwy do rozwiązania, a tymczasem obiektywna ocena sytuacji i wsparcie osoby postronnej może pomoc zrozumieć i przepracować go. Niezwykle cenną umiejętnością w dzisiejszym świecie jest umiejętność radzenia sobie ze stresem. Pomocna okazuje się regularna aktywność fizyczna, techniki relaksacyjne i ćwiczenia oddechowe, joga czy medytacja. W sieci bez problemu można znaleźć filmy instruktażowe, wystarczy kilka minut dziennie i odrobina motywacji. Istotne jest także prawidłowe odżywianie, odpowiednia ilość snu, przebywanie na świeżym powietrzu, czyli higiena życia. Stałe niedosypianie, jedzenie w pośpiechu i brak czasu dla siebie powodują frustrację oraz napięcia, które na dłuższą metę stają się nie do wytrzymania.
Leczenie regulowania emocji
Istnieje wiele metod i czynników, które mogą pomóc w codziennym radzeniu sobie z emocjami. Jednakże nałogowe regulowanie emocji jest uzależnieniem i wymaga leczenia specjalistycznego. Podjęcie terapii w tym przypadku powinno być pierwszym i najważniejszym krokiem. Leczenie daje szansę na odzyskanie równowagi emocjonalnej oraz nauczenie się zdrowego reagowania na własne emocje. Emocje w życiu człowieka są niezwykle istotne i pełnią ważną rolę. Dzięki nim podejmujemy decyzje, wybieramy co jest dla nas ważne, określamy swoje pragnienia i potrzeby. Każda emocja jest informacją: złość, smutek, zazdrość, radość, pozwalają nam poznawać siebie. Ważne jednak, by nie przejmowały kontroli nad naszym życiem i nie stały się powodem destrukcyjnych zachowań.