Napięcie psychiczne jest wpisane w naszą egzystencję. Chociaż stres jest nieprzyjemny w odczuciu, odgrywa ważną rolę w życiu każdego człowieka: informuje o zagrożeniach i dyskomforcie, jakich doświadczamy. Motywuje do pracy lub, wręcz przeciwnie, do zaniechania działań, które są dla nas szkodliwe. Niestety, współczesny tryb życia sprawia, że coraz więcej osób doświadcza stresu nadmiarowo – tak, że nie sposób się go pozbyć i utrudnia on normalne funkcjonowanie. W takich przypadkach często pojawia się chęć pozbycia się stresu. Czy istnieją na to sposoby?
Kiedy stres stanowi problem?
Przede wszystkim należy mieć świadomość, że stres stanowi dla Ciebie informację od Twojego organizmu. Alarmuje Cię on o tym, że coś jest nie tak i tylko Ty możesz dojść do sedna sprawy – skąd wynika Twój stres. Paradoksalnie to właśnie ignorowanie stresu i podejmowanie prób zablokowania go przynosi najwięcej szkód, jedynie potęgując problem. Całkowicie pozbyć się stresu można tylko w jeden sposób – pozbywając się jego przyczyny. Warto mieć jednak na uwadze, że stres będzie wracał, kiedy pojawią się nowe problemy, które stanowią naturalną część życia.
Najczęstsze przyczyny stresu
Stres może być spowodowany szeregiem czynników, zarówno psychicznych, jak i fizycznych. Wynika między innymi z:
- doświadczania trudnych wydarzeń, na przykład zwolnienia z pracy, śmierci bliskiej osoby, wypadku samochodowego, napaści;
- problemów w pracy;
- trudnych relacji rodzinnych;
- niezdrowego trybu życia;
- niskiego poczucia własnej wartości.
Wpływ stresu na psychikę
Stres powoduje silny dyskomfort psychiczny. Tworzy nieprzyjemne napięcie i trudne do opanowania, negatywne myśli. Mogą dotyczyć one obaw o przyszłość, lęku przed byciem ocenianym, strachu przed odrzuceniem, utratą pracy i wielu innych. Przytłaczający stres utrudnia czerpanie przyjemności z działań, które dotychczas były satysfakcjonujące. Obniża również efektywność wykonywanych obowiązków.
Objawy krótkotrwałego stresu
Krótkotrwały stres stanowi naturalną reakcję obronną organizmu. Może pojawiać się przed czynnościami wykonywanymi pierwszy raz w życiu, na przykład przed wystąpieniami publicznymi. Towarzyszy okolicznościom, których przebieg jest dla nas szczególnie ważny, jak choćby egzamin na prawo jazdy czy rozmowa o pracę. Krótkotrwałego stresu doświadczamy również w sytuacjach, gdy przeciwdziałamy naszym naturalnym instynktom, między innymi skacząc na bungee albo zjeżdżając kolejką górską. Wówczas mogą pojawić się różne objawy (w głównej mierze fizyczne):
- płytki oddech,
- szybsze bicie serca,
- suchość w ustach,
- nadmierna potliwość,
- zaburzenia układu pokarmowego (mdłości, biegunka),
- parcie na oddawanie moczu,
- napięcie mięśniowe,
- natłok myśli (najczęściej projekcje tego, co za chwilę się wydarzy).
Objawy stresu długotrwałego
Długotrwały stres, inaczej nazywany chronicznym oraz przewlekłym, może utrzymywać się tygodniami, miesiącami, a nawet latami. Często jego przyczynę stanowią okoliczności, które towarzyszą nam każdego dnia, na przykład dojazd do pracy lub spotkania z członkami rodziny. Dla wielu osób przewlekły stres nie ma również jednej, sprecyzowanej przyczyny. Może wynikać z różnych czynników, nie zawsze uświadomionych. W przeciwieństwie do stresu krótkotrwałego stres chroniczny nie mobilizuje, a stopniowo wyniszcza. Stanowi realne zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia ze względu na objawy takie jak:
- przewlekłe zmęczenie;
- problemy ze snem (trudności w zasypianiu, wybudzanie się w nocy);
- trudności w koncentracji,
- pogorszenie pamięci,
- zaburzenia odżywiania (nadmierny apetyt albo jego brak),
- migreny,
- bóle mięśni i stawów,
- częste zmiany nastroju,
- uzależnienia,
- zaburzenia układu trawiennego (biegunki, zaparcia, wzdęcia),
- negatywne, niekontrolowane myśli,
- zaburzenia psychiczne (depresja, nerwica).
Długotrwały stres obniża odporność organizmu, który staje się bardziej podatny na zakażenia wirusowe i bakteryjne. Coraz więcej badań dowodzi również, że stres przewlekły może wywoływać choroby autoimmunologiczne.
Jak pozbyć się stresu i podnieść odporność na stres?
Na wstępie warto jeszcze raz podkreślić, że nigdy nie da się całkowicie pozbyć stresu. Będzie on pojawiać się w życiu tak samo jak inne uczucia oraz doznania. Można jednak zmienić z nim relację i zacząć doceniać jego wartość informacyjną, wyciągając z niej cenne wnioski na temat siebie i swojego otoczenia.
Budowanie odporności na stres
Faktem jest, że niektóre osoby są bardziej podatne na stres, a inne mniej. Po części wynika to z indywidualnych predyspozycji układu nerwowego każdego człowieka. Oprócz tego w odporności na stres istotną rolę odgrywa jednak także:
- ogólna kondycja fizyczna: wysypianie się, czas poświęcany na odpoczynek, ekspozycja na promienie słoneczne, zdrowe odżywianie i aktywność ruchowa,
- poczucie własnej wartości: podejmowanie decyzji dobrych dla siebie, odcięcie toksycznych relacji, asertywność.
Jak pozbyć się stresu?
Pozbywanie się stresu może, ale nie musi oznaczać unikania dyskomfortu w życiu. Niekiedy nie musisz rezygnować z pracy czy relacji, a jedynie zmienić względem nich swoje nastawienie i prezentowane przez siebie postawy. Za tym również kryje się eliminacja czynników stresujących – w takiej sytuacji negatywnych przekonań oraz nawyków, które powodowały stres. Najważniejsze jest to, co czujesz, czyli informacja zwrotna, jaką przesyła Ci Twoje ciało po podjęciu określonych działań.
Pomoc w walce ze stresem
Czasem czynniki wywołujące stres są dla nas tak trudne, że ich eliminacja stanowi zbyt duże wyzwanie dla osoby z ciężkim bagażem doświadczeń i wycieńczonej przewlekłym stresem. Wówczas warto maksymalnie wspomóc się w tym zadaniu, wybierając:
- techniki relaksacyjne: trening oddechowy, medytację;
- praktykowanie wdzięczności – przekierowywanie swojej uwagi na docenianie drobiazgów oraz bycie tu i teraz;
- terapię z psychologiem – pracę ze specjalistą, który ułatwi dotarcie do źródeł stresu i przedstawi bezpieczne metody działania,
- terapię farmakologiczną – odpowiednio dobrane leki pomogą uzyskać wyciszenie niezbędne dla regeneracji organizmu.